خلاصۀ بحث گذشته
بررسی نظریه‌ی اختیار محقق نائینی از منظر محقق اصفهانی
احتمال نخست: اثبات فاعلیت و تأثیر نفس در حرکت عضلات
احتمال دوم: حفظ اختیاری بودن فعل بدون تأکید بر فاعلیت نفس
نقد محقق اصفهانی: بررسی ضرورت مصحّحات فاعلیت نفس
بررسی محقق اصفهانی از مفهوم اختیار در نظریه‌ی محقق نائینی
نقد محقق اصفهانی بر احتمال دوم در نظریه‌ی اختیار محقق نائینی
دو نوع قیام اختیار به نفس: قیام کیف به متکیّف و قیام فعل به فاعل
نتیجه‌گیری
اشکال اساسی: اختیار همان اراده است، نه یک فعل جدید
پاورقی
منابع

خلاصۀ بحث گذشته
دیدگاه محقق نائینی در باب اختیار
اضافه شدن عنصر "اختیار" به فرآیند اراده
استدلال محقق نائینی بر وجود اختیار
تحلیل نظریه‌ی محقق نائینی درباره‌ی ارتباط اختیار و حرکت عضلات
1. تمایز میان فاعلیت و علیت
2. نقش "اختیار" به عنوان عنصر چهارم در افعال انسان
3. پاسخ نائینی به اشکالات مطرح شده درباره‌ی اختیار
4. نسبت فعل انسان با خداوند در نظریه‌ی نائینی
نقد محقق نائینی بر نظریه‌ی اراده و پاسخ به آن
تفاوت علیت اراده و ضرورت جبری
پاورقی
منابع

خلاصۀ بحث گذشته
بررسی مسئله‌ی جبر و اختیار از دیدگاه محقق اصفهانی
تحلیل مسئله‌ی جبر و اختیار و بررسی اشکال محقق اصفهانی
تحلیل ملاک اختیار و نقد نظریه جبر از دیدگاه محقق اصفهانی
نقد مفهوم اختیار در افعال الهی
تفاوت وجوب اراده در خداوند و انسان
پاسخ محقق اصفهانی به اشکال جبر
1. تعیین شاخص فعل اختیاری
2. نقد شبهه‌ی جبر با استناد به افعال الهی
3. وجوب بالغیر اراده و تأثیر آن در اختیار
4. تحلیل دقیق فعل اختیاری
5. نقد دیدگاه عوامانه درباره‌ی اختیار
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
پاورقی
منابع

خلاصۀ بحث گذشته
تفاوت طلب و اراده در رابطه با اراده تشریعی
بررسی اراده تکوینی و تشریعی در باب ایمان و کفر
نظریه محقق خراسانی
اراده تکوینی و نقش واسطه‌ها در تحقق افعال اختیاری
اشکالی دیگر: مسئله اراده، اختیار و مؤاخذه الهی
پاسخ محقق خراسانی: مسئله‌ی شقاوت و سعادت ذاتی
جبری بودن سخنان آخوند و عجز از درک مسئله
مسئله تجری، اختیار و جبر در نظام فکری آخوند خراسانی
پاسخ اول: اختیار و تأمل در مقدمات اراده
پاسخ دوم: تجری، موجب بُعد از مولا و استحقاق عقوبت است
پاورقی
منابع