نهج البلاغه
به حارث همداني
|
چاپ متن
ومن کتاب له عليه السلام
إلي الحارث الهَمْدَاني وَتَمَسَّکْ بِحَبْلِ الْقُرآنِ، وَاسْتَنْصِحْهُ، وَأَحِلَّ حَلاَلَهُ، وَحَرِّمْ حَرَامَهُ، وَصَدِّقْ بِمَا سَلَفَ مِنَ الْحَقِّ، وَاعْتَبِرْ بِمَا مَضَي مِنَ الدُّنْيَا لِمَا بَقِي مِنْهَا، فَإِنَّ بَعْضَهَا يُشْبِهُ بَعْضاً، وَآخِرَهَا لاَحِقٌ بِأَوَّلِهَا! وَکُلُّهَا حَائِلٌ مُفَارِقٌ. وَعَظِّمِ اسْمَ اللهِ أَنْ تَذْکُرَهُ إِلاَّ عَلَي حَقّ. وَأَکْثِرْ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَمَا بَعْدَ الْمَوتِ، وَلاَ تَتَمَنَّ الْمَوْتَ إِلاَّ بِشَرْط وَثِيق. وَاحْذَرْ کُلَّ عَمَلٍ يَرْضَاهُ صَاحِبُهُ لِنَفْسِهِ، وَيُکْرَهُ لِعَامَّةِ الْمُسْلِمِينَ، وَاحْذَرْ کُلَّ عَمَلٍِ يُعْمَلُ بِهِ فِي السِّرِّ، وَيُسْتَحَي مِنْهُ فِي الْعَلاَنِيَةِ، واحْذَرْ کُلَّ عَمَلٍ إِذَا سُئِلَ عَنْهُ صَاحِبُهُ أَنْکَرَهُ أَوِ اعتَذَرَ مِنْهُ. وَلاَ تَجْعَلْ عِرْضَکَ غَرَضاً لِنِبَالِ الْقَوْلِ، وَلاَ تُحَدِّثِ النَّاسَ بِکُلِّ مَا سَمِعْتَ بِهِ، فَکَفَي بِذلِکَ کَذِباً، وَلاَ تَرُدَّ عَلَي النَّاسِ کُلَّ مَا حَدَّثُوکَ بِهِ، فَکَفَي بِذلِکَ جَهْلاً. وَاکْظِمِ الْغَيْظَ، وَتَجاوَزْ عِنْدَ المَقْدِرَةِ، وَاحْلُمْ عِنْدَ الْغَضَبِ، وَاصْفَحْ مَعَ الدَّوْلَةِ، تَکُنْ لَکَ الْعَاقِبَةُ. وَاسْتَصْلِحْ کُلَّ نِعْمَة أَنْعَمَهَا اللهُ عَلَيْکَ، وَلاَ تُضَيِّعَنَّ نِعْمَةً مِنْ نِعَمِ اللهِ عِنْدَکَ، وَلْيُرَ عَلَيْکَ أَثَرُ مَا أَنْعَمَ اللهُ بِهِ عَلَيْکَ. وَاعْلَمْ أَنَّ أَفْضَلَ الْمُؤْمِنِينَ أَفْضَلُهُمْ تَقْدِمَةً مِنْ نَفْسِهِ وَأَهْلِهِ وَمَالِهِ، فَإِنَّکَ مَا تُقَدِّمْ مِنْ خَيْرٍ يَبْقَ لَکَ ذُخْرُهُ، وَمَا تُؤخِّرْهُ يَکُنْ لِغَيْرِکَ خَيْرُهُ. وَاحْذَرْ صَحَابَةَ مَنْ يَفِيلُ رَأْيهُ، وَيُنْکَرُ عَمَلُهُ، فَإِنَّ الصَّاحِبَ مَعْتَبَرٌ بِصَاحِبِهِ. وَاسْکُنِ الْأَمْصَارَ الْعِظَامَ فَإِنَّهَا جِمَاعُ الْمُسْلِمِينَ، وَاحْذَرْ مَنَازِلَ الْغَفْلَةِ وَالْجَفَاءِ وَقِلَّةَ الْأَعْوَانِ عَلَي طَاعَةِ اللهِ، وَاقْصُرْ رَأْيَکَ عَلَي مَا يَعْنِيکَ، وَإِيَّاکَ وَمَقَاعِدَ الْأَسْوَاقِ، فَإِنَّهَا مَحَاضِرُ الشَّيْطَانِ وَمَعَارِيضُ الْفِتَنِ. وَأَکْثِرْ أَنْ تَنْظُرَ إِلَي مَنْ فُضِّلْتَ عَلَيْهِ، فإِنَّ ذلِکَ مِنْ أَبْوَابِ الشُّکْرِ. وَلاَ تُسَافِرْ فِي يَوْمِ جُمُعَة حَتّي تَشْهَدَ الصَّلاَةَ إِلاَّ فَاصِلاً فِي سَبِيلِ اللهِ، أَوْ فِي أَمْرٍ تُعْذَرُ بِهِ. وَأَطِعِ اللهَ فِي جُمَلِ أُمُورِکَ، فَإِنَّ طَاعَةَ اللهِ فَاضِلَةٌ عَلَي مَا سِوَاهَا. وَخَادِعْ نَفْسَکَ فِي الْعِبَادَةِ، وَارْفُقْ بِهَا وَلاَ تَقْهَرْهَا، وَخُذْ عَفْوَهَا وَنَشَاطَهَا، إِلاَّ مَا کَانَ مَکْتُوباً عَلَيْکَ مِنَ الْفَرِيضَةِ، فَإِنَّهُ لاَ بُدَّ مِنْ قَضَائِهَا وتَعَاهُدِهَا عِنْدَ مَحَلِّها. وَإِيَّاکَ أَنْ يَنْزِلَ بِکَ الْمَوْتُ وَأَنْتَ آبِقٌ مِنْ رَبِّکَ فِي طَلَبِ الدُّنْيَا، وَإِيَّاکَ وَمُصَاحَبَةَ الْفُسَّاقِ، فَإِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَقٌ. وَوَقِّرِ اللهَ، وَأَحْبِبْ أَحِبَّاءَهُ، وَاحْذَرِ الْغَضَبَ، فَإِنَّهُ جُنْدٌ عَظِيمٌ مِنْ جُنُودِ إِبْلِيسَ، وَالسَّلاَمُ. |
چاپ ترجمه
اخلاق کارگزاران حکومتي به ريسمان قرآن چنگ زن، و از آن نصيحت پذير، حلالش را حلال، و حرامش را حرام بشمار، و حقي را که در زندگي گذشتگان بود تصديق کن، و از حوادث گذشته تاريخ براي آينده عبرت گير، که حوادث روزگار با يکديگر همانند بوده، و پايان دنيا به آغازش ميپيوندد، و همه آن رفتني است. نام خدا را بزرگ دار، و جز به حق بر زبان نياور، مرگ و جهان پس از مرگ را فراوان به ياد آور، هرگز آرزوي مرگ مکن جز آنکه بداني از نجات يافتگاني، از کاري که تو را خشنود، و عموم مسلمانان را ناخوشايند است بپرهيز، از هر کار پنهاني که در آشکار شدنش شرم داري پرهيز کن، از هر کاري که از کننده آن پرسش کنند، نپذيرد يا عذرخواهي کند، دوري کن، آبروي خود را آماج تير گفتار ديگران قرار نده، و هر چه شنيدي بازگو مکن، که نشانه دروغگويي است و هر خبري را دروغ مپندار، که نشانه ناداني است. خشم را فرونشان، و به هنگام قدرت ببخش، و به هنگام خشم فروتن باش، و در حکومت مدارا کن تا آينده خوبي داشته باشي، نعمتهايي که خدا به تو بخشيده نيکو دار، و نعمتهايي که در اختيار داري تباه مکن، و چنان باش که خدا آثار نعمتهاي خود را در تو آشکارا بنگرد.
اوصاف مومنان و بدان! بهترين مومنان، آنکه جان و خاندان و مال خود را در راه خدا پيشاپيش تقديم کند، چه آن را که پيش فرستي براي تو اندوخته گردد، و آنچه را که باقي گذاري سودش به ديگران ميرسد. از دوستي با بيخردان، و خلافکاران بپرهيز، زيرا هر کس را از آنکه دوست اوست ميشناسند، و در شهرهاي بزرگ سکونت کن زيرا مرکز اجتماع مسلمانان است، و از جاهايي که مردم آن از ياد خدا غافلند، و به يکديگر ستم روا ميدارند، و بر اطاعت از خدا به يکديگر کمک نميکنند، بپرهيز. در چيزي انديشه کن که ياريت دهد، از نشستن در گذرگاههاي عمومي، و بازار پرهيز کن که جاي حاضر شدن شيطان، و برانگيخته شدن فتنههاست، و به افراد پايينتر از خود توجه داشته باش، که راه شکرگزاري تو در برتري است. در روز جمعه پيش از نماز مسافرت مکن، جز براي جهاد در راه خدا، و يا کاري که از انجام آن ناچاري، در همه کارهايت خدا را اطاعت کن، که اطاعت خدا از همه چيز برتر است. روش بکارگيري نفس در خوبيها نفس خود را در واداشتن به عبادت فريب ده، و با آن مدارا کن، و به زور و اکراه بر چيزي مجبورش نساز، و در وقت فراغت و نشاط بکارش گير، جز در آنچه که بر تو واجب است، و بايد آن را در وقت خاص خودش بجا آوري، بپرهيز از آنکه مرگ تو فرا رسد در حالي که از پروردگارت گريزان باشي، و در دنياپرستي غرق باشي، از همنشيني با فاسقان بپرهيز که شر به شر ميپيوندد، خدا را گرامي دار، و دوستان خدا را دوست شمار، و از خشم بپرهيز که لشکر بزرگ شيطان است. با درود. |