خلاصه‌ی بحث گذشته
اشکال مشترک محقق خوئی بر هر دو تفسیرِ مذهب دوم: لزومِ تعدّد عقاب در ترکِ جمیعِ اطراف
جریان اشکال در هر دو تفسیر
انحاء ترخیص و ثمرات آن
نحو اول: ترخیص إسقاطی در خودِ وجوبِ اطراف
نحو دوم: ترخیص اشتراطی در خطاب
نحو سوم: ترخیص تجمیعی با بازگشت ساختار به وجوبِ واحدِ بدلی (جامع انتزاعی «أحدها»)
نحو چهارم: ترخیص مؤاخذاتی (تحدیدِ موضوعِ عقاب)
نسبت با تفسیر محقق اصفهانی و اشکال مشترک محقق خوئی
جمع‌بندی
فرض نخستِ شهید صدر در ترخیص؛ تحلیل معیار مخالفت و نسبت آن با تفسیر محقق اصفهانی
معیار مخالفت و ثمره
نکته روشی: تقلیلِ عقاب، ترخیصِ مؤاخذاتی است نه صرفِ تقییدِ مرخَّصٌ فیه
نسبت با دو تفسیرِ محقق اصفهانی
جمع‌بندی
ارزیابی فرض نخستِ شهید صدر در ترخیص مطلق و اضطراب معیار مخالفت (خطاب/ملاک)
جمع‌بندی
فرض دوم در صورت‌بندی ترخیص نزد شهید صدر و قدر مشترک دو فرض: معیار مخالفت
ارزیابی فرض دوم: اضطراب معیار و لزومِ تحدید مؤاخذه
جمع‌بندی
نقد مبنایی: معیار امتثال و معصیت، خطاب است نه ملاک
فرض سوم: ترخیص بر جامعِ انتزاعیِ أحدهما
فرض چهارم: ترخیصِ مؤاخذاتی و تحدیدِ موضوعِ عقاب به «تركِ المجموع»
سنجش و نتیجه
نقد فرض‌های سوم و چهارم
معیار امتثال، نسبتِ ملاک و خطاب، و نقدِ مقاصد به‌مثابه معیار تکلیف
نقد «مقاصد» به‌مثابه معیار جعل و استنباط
جمع‌بندی
پاورقی
منابع

خلاصه‌ی بحث گذشته
واجب تعیینی و تخییری
تحقق واجب تخییری و سه اشکال ثبوتی
1- تعلّق اراده به «أحدهما»
2- جواز ترکِ فرد با بدل و لزومِ تنقیحِ ثبوتی
3- امتثال، ثواب و عقاب
تخییر عقلی و شرعی
حقیقت واجب تخییری
نظریه نخست: الواجب ما یختاره المکلّف
اشکال نخست بر نظریهٔ «الواجب ما یختاره المکلّف»: مخالفت با ظهور ادلّه تخییر
اشکال دوم: ناسازگاری با قاعده اشتراک در تکلیف
نقدی بر اشکال دوم
اشکال سوم: تعلیقِ وجوب بر اختیار و نفیِ عصیان
پاورقی
منابع

خلاصه‌ی بحث گذشته
بررسی دلالت ماده امر بر اطلاق
تحلیل محقق نائینی از دلالت صیغه‌ی امر بر اختیار
اشکالات آیت‌الله خوئی بر تحلیل محقق نائینی
اشکال دوم بر تحلیل محقق نائینی: دلالت خطاب یا داوری عقل؟
اشکال سوم: اطلاق ملاک در ماده و ناتوانی هیئت در تقیید آن
بررسی شرایط امکان تعلق تکلیف به جامع و تحلیل مقام اثبات
پاسخ آیت‌الله خوئی به توهم تعارض در مبنای اصالة الاطلاق
پاورقی
منابع

خلاصه بحث گذشته
بررسی ملازمه حکم عقلی و حکم شرعی
جمع‌بندی
دیدگاه برگزیده
پاورقی