جمع‌بندی بحث تا اینجا این شد که ما کلام شیخ(اعلی الله مقامه الشریف) را بیان کردیم و بعد از آن سه اشکال از مرحوم آخوند خراسانی بر مرحوم شیخ ذکر کردیم که در میان این سه اشکال گفتیم به نظر ما اشکال اول وارد نیست و آن را جواب دادیم.

خلاصه اشکال دومی که در بحث گذشته گفتیم این شد که اگر خصوصیّت و قیدی در ظاهر دلیل وارد شده باشد مثل همین «الماء المتغیر نجسٌ» که این خصوصیّت تغیر در ظاهر دلیل وارد شده، اینجا مجموعاً سه احتمال وجود دارد

اشکال مرحوم آخوند خراسانی(قدس سره) را بر کلام مرحوم شیخ ملاحظه فرمودید. مرحوم شیخ قائل شدند به اینکه در میان این احکام ثلاثه یعنی احکام عقلیّه‌ی محضه و شرعیه‌ی مستنده‌ی به عقلیه و شرعیه‌ی محضه، استصحاب فقط در قسم سوم یعنی در احکام شرعیه‌ی محضه جریان پیدا می‌کند و در احکام عقلیه یا شرعیه‌ی مستند به عقل جریان ندارد.

عرض کردیم که فرمایشات مرحوم آخوند سه محور دارد، دو محورش را در بحث گذشته ذکر کردیم. ادامه کلام مرحوم آخوند: محور سوم که مبتنی بر یک تقریر دیگری از کلام شیخ انصاری(اعلی الله مقامه الشریف) است