تحقيق و نظر نهايي در بحث جمع بين حکم واقعي و ظاهري

نكته دوم: اين است كه تمام اين بحث‌‌ها براى اين است كه يك پيش فرض يا يك اصل موضوعى مسلم در اينجا داريم؛ و آن اين که، می‌‌گوييم با قطع نظر از اين دليل شرعى و اين حكم ظاهرى، ما يك احكام واقعيه داريم که فعلي است و مشترك بين العالم و الجاهل است؛ حال اگر كسى بگويد احكام واقعيه اصلاً فعلى نيست و تماماً انشائى هستند، و احكام فعليه همين احكامى است كه بر طبق احكام ظاهريه هستند، اينجا مشكل حل می‌‌شود ـ و عرض كرديم يكى از راه‌‌هايى كه منسوب به مرحوم شيخ انصارى هم هست، اين مطلب است؛ هر چند عباراتى را از رسائل مرحوم شيخ آورديم بر اينكه ايشان چنين چيزى را قائل نيست اما معروف است كه شيخ انصارى اين نظر را دارند ـ. نكته‌اي كه وجود دارد اين است كه رواياتى داريم دال بر اين كه احكام واقعيه و احكام شرعيه مشترك بين عالم و جاهل است، و از آنها استفاده می‌‌شود كه مقصود از اين احكام، احكام فعلى است؛ زيرا، اولاً ظهور روايات در اين است؛ يعنى هر عنوانى در كلام متكلم واقع شود ظهور در فعليت دارد، اگر گفتيم ان لنا علماء يعنى بالفعل علما داريم؛ خود اين عنوان كه ان لله تبارك و تعالى احكاماً شرعية واقعية تشترك فيها العالم و الجاهل، ظهور در فعليت دارد.