بحث در فرمایش مرحوم محقق اصفهانی(اعلی الله مقامه الشریف) بود. بعد از این که ایشان کلام مرحوم آخوند را به صورت دقیق توضیح دادند و فرمودند: چرا مرحوم آخوند بنا بر اینکه وجوب احتیاط وجوب طریقی باشد، با حدیث سعه تعارض می‌کند؛ و بنا بر اینکه وجوب احتیاط وجوب نفسی باشد، قائل به ورود می‌شود؛ فرمودند: به نظر ما، یا به عنوان «یمکن أن یقال» که روی وجوب نفسی ورودی در کار نیست و سه اشکال بیان کردند. ما اشکالات مرحوم اصفهانی را ذکر کردیم و مناقشاتی هم داشتیم که بیان کردیم.

اشکال مرحوم اصفهانی بر نظر مرحوم آخوند خراسانی در طریقی بودن وجوب احتیاط

جمع‌بندى مطالب در حدیث سعه و رابطه آن با دلیل احتیاط

مناقشه در کلام مرحوم امام خمینی

پاسخ به اشکال لغویّت ادله برائت در موردی که قائل به ورود شویم

بررسی بحث سندى حدیث سعه

پس، اولاً حدیث موثقه است و ثانیاً این کلمه «ما» در اصل «حتی» است. فقط در عوالی دارد که «ما لم یعلموا» اما در کافی «حتّی یعلموا» دارد و مستدرک هم «ما لم یعلموا، حتّی یعلموا» دارد. لذا، این نزاع که بیائیم مطرح کنیم آیا «ما» موصوله است یا زمانیه؟ محلی ندارد. در مورد این نزاع که آیا مسئله‌ی موردیّت است یا سببیت؟ آن روز هم عرض کردیم که اصلاً‌ مسئله‌ی سببیت خیلی بعید از اذهان است؛ و مثال می‌آید روی مثال موردیّت. عمده‌ی بحث که مرحوم آخوند بیشتر روی این تکیه کرده، این است که آیا وجوب احتیاط را طریقی بدانیم یا نفسی؟ مطلبی را هم در جلسه‌ی گذشته گفتیم و الآن هم بر آن اصرار داریم مبنی بر آنکه به نظر ما اگر وجوب احتیاط را وجوب نفسی دانستیم، نه ورود است و نه تعارض؛ چون موضوع‌ها با هم اختلاف پیدا می‌کند.

اشکال استاد به مرحوم آیت الله العظمی فاضل و نتیجه نهایی بحث